10-12-2020

Bovendien is maar helemaal de vraag of niet-advocaten de noodzakelijke kwaliteit kunnen leveren, juist in familierechtkwesties met enorme impact op betrokkenen. Dit terwijl de kans vrij groot is dat rechtzoekenden met familierecht te maken krijgen.

Wat men zich niet lijkt te realiseren is dat een echtscheiding niet alleen praktische consequenties heeft maar vooral veel juridische consequenties waar echtelieden zelf vaak niet van op de hoogte zijn als zij, dolverliefd, elkaar het jawoord geven. Huwelijken en relaties worden geordend door het recht, vastgelegd in de wet. Bij het aangaan van een huwelijk of relatie gunt men elkaar nog alle goeds, bij het uit elkaar gaan is dat meestal anders met soms veel strijd tot gevolg. Het is van belang dat rechtzoekenden bij het uit elkaar gaan worden geïnformeerd over hun wettelijke rechten en plichten. Ze zullen goed moeten worden begeleid door iemand met kennis van het recht maar ook kennis en ervaring met de psychologische gevolgen van een echtscheiding: de gespecialiseerde familierechtadvocaat.

Vaak wordt onderschat hoe ingewikkeld het recht rond echtscheidingen en relaties is. Familierecht wordt door velen gezien als een soft rechtsgebied waarbij het vooral gaat om het praktisch oplossen van het uit elkaar gaan. Niets is minder waar. Wie wel eens een cursus heeft gevolgd over huwelijksvermogensrecht of een arrest van de Hoge Raad op dit gebied heeft gelezen, weet hoe ingewikkeld dit rechtsgebied is. Voor het goed begeleiden van een echtscheiding is kennis nodig van vermogensrecht, verbintenissenrecht, fiscale regelgeving, het personen- en familierecht, de Wet verevening pensioenrechten, het procesrecht in rechtsvordering, het opstellen van contracten en de gevolgen daarvan. Men moet kunnen alimentatierekenen, de Tremanormen kennen, ouderschapsplannen kunnen opstellen, gesprekstechnieken beheersen en kennis hebben van de gevolgen van scheidingen voor kinderen.

Het huwelijksvermogensrecht zou met de modernisering van het huwelijksgoederenrecht eenvoudiger zijn geworden. Biedt dat mensen misschien de mogelijkheid om hun eigen echtscheiding zonder advocaat te regelen? Dat blijkt niet het geval. De Wet beperkte gemeenschap van goederen blijkt zeer ingewikkeld en is voor mensen zonder kennis van de wet en de jurisprudentie moeilijk te begrijpen. Dagelijks verschijnt jurisprudentie over huwelijkse voorwaarden, schulden bij echtscheiding, alimentatie, gezag, omgang en internationale aspecten rond scheidingen. Een gespecialiseerde advocaat is op de hoogte van de wettelijke bepalingen rond echtscheidingen en van de vele uitspraken en ontwikkeling van het recht op dit terrein. Een gespecialiseerde advocaat is ook op de hoogte van de spelregels van het procederen: het procesrecht. Het niet volgen van de regels van de procedure kan zeer verstrekkende gevolgen hebben.

Advocaten en rechters zien vaak convenanten, opgesteld door anderen dan advocaten, die juridisch aan alle kanten rammelen. Dit heeft vaak weer veel nieuwe procedures tot gevolg. Die kennis van het recht en de regels wordt gewaarborgd door de verplichting die op de advocaat rust om zijn kennis jaarlijks bij te houden. Als advocaten toch steken laten vallen zijn ze aansprakelijk en hiervoor verzekerd. Ook zijn advocaten aangesloten bij een geschillenregeling en staan zij onder toezicht, waardoor zij tuchtrechtelijk kunnen worden aangesproken. Wie bewaakt de kwaliteit van de jurist die een echtscheiding begeleidt?

Een advocaat is ook, anders dan een jurist of andere professional die een echtscheiding zou kunnen begeleiden, gebonden aan gedragsregels. Dit betekent dat de advocaat er primair naar streeft cliënten te begeleiden tot een minnelijke oplossing, een gang naar de rechter probeert te voorkomen. Dat advocaten daar goed in zijn blijkt uit het feit dat 94% van de echtscheidingen uiteindelijk worden opgelost zonder dat een uitspraak van de rechter nodig is.

Een complexe echtscheiding kost de staat € 48.000 per jaar, een reguliere echtscheiding € 4.000. Dankzij goede begeleiding van deskundige advocaten is maar 6% van de echtscheidingen uiteindelijk complex. Wanneer de overheid niet meer in een goede deskundige begeleiding investeert zullen veel echtscheidingen door het ontbreken aan goede begeleiding escaleren en de kosten alleen maar toenemen. De maatschappelijke schade zal groot zijn.

In mijn eigen praktijk ben ik vooral bezig mijn cliënten - ondanks het verdriet, de emotie, de boosheid die zij voelen - toch richting een oplossing te bewegen, te laten inzien dat hun strijd schadelijk is voor hen zelf en voor hun kinderen. Dat kost vele uren, veel energie en geduld. Uren die nu, in de toevoegingspraktijk, eigenlijk niet worden betaald. Wanneer men rechtsbijstand voor scheidende partijen helemaal afschaft zal de maatschappij de gevolgen van die bezuiniging voelen. Ouders zullen niet als nu worden gestimuleerd het belang van hun kinderen voorop te stellen. Deze kinderen lopen het risico later ook weer te gaan scheiden, zullen sneller ontsporen, in de jeugdhulp terechtkomen met de nodige kosten tot gevolg.

Er zal bovendien sprake zijn van groter wordende rechtsongelijkheid. De partner met geld zal de goede advocaat wel weten te vinden, terwijl de partner zonder geld niet voor zijn of haar recht zal kunnen opkomen. De minder vermogende partner zal dan geen mogelijkheid hebben om een eerlijke verdeling te vragen van bezittingen en schulden, zal geen alimentatie kunnen vragen en een bijstandsuitkering moeten aanvragen. Dat zal weer leiden tot verdere escalatie tussen scheidende partijen, een toename van huiselijk geweld en uiteindelijk tot veel meer procedures en veel hogere kosten. Goedkoop is zo uiteindelijk duurkoop.