Kroongetuigenregeling grote impact op veiligheid van advocaten
In opdracht van de Nederlandse orde van advocaten heeft de Universiteit Leiden onderzoek gedaan naar de impact van (een uitbreiding van) de kroongetuigenregeling op de veiligheid en praktijkvoering van advocaten. Daarbij is gekeken naar de huidige situatie, een uitbreiding van de regeling en wat gedaan kan worden aan een eventuele negatieve impact daarvan.
Geconcludeerd wordt dat de impact van de kroongetuigenregeling op de veiligheid en praktijkvoering groot kan zijn, nu en in een toekomstige situatie.
Het veiligheidsaspect is voor advocaten en andere personen die een rol hebben bij het proces met een kroongetuige sterk voelbaar geworden door de moorden op Reduan B., Derk Wiersum en Peter R. de Vries. Ook daarna zijn kroongetuigenadvocaten en hun directe omgeving geconfronteerd met een aanhoudende dreigende situatie met ingrijpende veiligheidsmaatregelen tot gevolg.
Met name deze veiligheidsimpact heeft tot gevolg dat er nog maar weinig advocaten anno 2023 bereid lijken te zijn om kroongetuigen bij te staan. Ook lijken advocaten in het algemeen wat huiveriger om in grote georganiseerde misdaadzaken als Marengo te stappen, ook als niet-kroongetuigenadvocaat.
Op basis van de in het rapport getrokken conclusies doen de onderzoekers een aantal aanbevelingen.
De algemene raad omarmt de aanbeveling van de onderzoekers dat veiligheid een leidend uitgangspunt moet zijn bij de inzet van kroongetuigen. In concrete gevallen moet pas worden overgegaan tot de inzet van kroongetuigen als duidelijk is dat én hoe de veiligheid van alle betrokkenen, inclusief advocaten, kan worden gewaarborgd.
Tot die tijd – zo luidt een andere aanbeveling – kan volgens de onderzoekers (in lijn met de bevindingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid) geen sprake zijn van een eventuele uitbreiding van de kroongetuigenregeling. De algemene raad onderschrijft deze aanbeveling tot pas op de plaats volledig.
Zodra de veiligheid van advocaten en hun naasten op orde is – dit is volgens het onderzoek de belangrijkste reden voor terughoudendheid bij advocaten om kroongetuigen bij te staan – dient de beroepsgroep volgens de onderzoekers te zorgen voor voldoende rechtsbijstand. De algemene raad onderstreept het belang van voldoende en goede rechtsbijstand, en voegt daaraan toe, net als de onderzoekers, dat het aan de individuele advocaat is en moet blijven om de afweging te maken om een kroongetuige bij te staan.
Om de bereidheid van advocaten om kroongetuigen bij te staan te verhogen, moet de beroepsgroep volgens de onderzoekers het gesprek blijven voeren over manieren om het middel van de kroongetuige en het verlenen van rechtsbijstand aan kroongetuigen zoveel mogelijk te normaliseren.
Over de bevindingen en aanbevelingen uit het rapport zal de algemene raad in gesprek gaan met de balie.
Meer informatie
- De impact van de kroongetuigenregeling op de veiligheid en praktijkvoering van advocaten - rapport van de Universiteit Leiden oktober 2023