Tijdelijke oplossing voor rechtzoekenden die tussen wal en schip vallen

De NOvA, de Raad voor Rechtsbijstand (RvR) en het Juridisch Loket (hJL) hebben gezamenlijk een tijdelijke voorziening in het leven geroepen voor juridische problemen waarvoor geen toevoeging wordt verstrekt, maar die in de praktijk toch zo complex zijn dat rechtzoekenden er zelf niet uitkomen. De Regeling tijdelijke adviestoevoeging zelfredzaamheid (Ratz) gaat per 1 juli a.s. in.

Uit het onderzoek van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag en de bredere signalen uit de sociale advocatuur blijkt dat ook problemen waarbij wordt uitgegaan van zelfredzaamheid van rechtzoekenden, juridisch ingewikkeld kunnen worden en grote impact kunnen hebben. Rechtzoekenden kunnen voor dit soort zaken nu geen beroep doen op een sociaal advocaat.

Tijdelijke regeling
De Ratz is een tijdelijke regeling voor rechtzoekenden die met een dergelijk probleem worden geconfronteerd. Zij kunnen via de Ratz een ‘tijdelijke adviestoevoeging zelfredzaamheid’ aanvragen en een sociaal advocaat inschakelen. Met de Ratz wordt tevens in kaart gebracht bij wat voor soort zaken het knelt, zodat op termijn een advies aan het ministerie kan worden uitgebracht over een passende definitieve voorziening. Er is budget voor 6500 zaken die in maximaal 9 maanden tijd kunnen worden aangevraagd. Deze regeling biedt wat de NOvA betreft kansen voor de verbetering van de toegang tot het recht voor rechtzoekenden die nu tussen wal en schip vallen.

Wanneer van toepassing
De Ratz is bedoeld voor problemen van burgers waarbij:
- verondersteld wordt dat het probleem van de burger niet juridisch complex is en de burger het daarom wel zelf of met behulp van een derde kan oplossen. Er zijn echter dermate ingewikkelde of schrijnende situaties, dat dit niet mogelijk is;
- verondersteld wordt dat de overheids- en uitvoeringsorganen responsief zijn, wat niet altijd het geval is;
- verondersteld wordt dat er voldoende reikwijdte is van de eerstelijns rechtshulpvoorzieningen, wat niet overal het geval is. Het kan hier onder andere gaan om gevallen waarin de complexiteit toch meer gespecialiseerde rechtshulp vereist of om situaties waarin de specifieke omstandigheden van de burger meer (intensieve) (rechts)bijstand vereist;
- onder de huidige wet- en regelgeving pas in een later stadium gefinancierde rechtsbijstand verstrekt kan worden, maar gezien de zwaarwegende gevolgen voor de burger vroegtijdige rechtsbijstand (bijvoorbeeld in een voornemenprocedure) noodzakelijk is waardoor het geschil vaak ook efficiënter opgelost kan worden.

Diagnose door het Juridisch Loket
Rechtzoekenden moeten hun probleem zelf aanmelden. Dat doen ze bij het Juridisch Loket, dat vervolgens een advies afgeeft of een zaak al dan niet voldoet aan de door voor de regeling geldende kaders. Is dat het geval, dan wordt een tijdelijke adviestoevoeging zelfredzaamheid verstrekt. Een advocaat kan ook namens een rechtzoekende een probleem aanmelden bij hJL.

Zie ook
Tijdelijke regeling adviestoevoeging per 1 juli (RvR)