Verkiezingsprogramma’s langs de rechtsstatelijke meetlat
In aanloop naar de landelijke verkiezingen op 15 maart 2017 gaat een commissie van de Nederlandse orde van advocaten (NOvA) voor de tweede keer de verkiezingsprogramma’s van alle politieke partijen in de Tweede Kamer doorlichten.
De commissie beoordeelt de politieke plannen op minimale eisen van rechtsstatelijkheid. Denk daarbij aan bescherming van elementaire grondrechten, een effectieve toegang tot de rechter en een overheid die zich aan de regels houdt.
Bij de eerdere doorlichting in 2012 bleek dat sommige voorstellen uit verkiezingsprogramma’s vragen opriepen of zelfs indruisten tegen basisprincipes van de rechtsstaat, zoals het recht op een behoorlijk proces, de vrijheid van meningsuiting of het non-discriminatiebeginsel. Overigens signaleerde de commissie destijds ook positieve aandacht voor de rechtsstaat in diverse partijprogramma’s.
De verwachting is dat ook in deze verkiezingsronde politieke partijen met voorstellen komen die schuren met rechtsstatelijke minimumeisen, bijvoorbeeld op het terrein van immigratie (in het kader van de vluchtelingenproblematiek), de toegang tot de rechter (bijvoorbeeld rondom de afdoening van strafzaken buiten de rechter om en bezuinigingen op de rechtsbijstand) en privacy (bijvoorbeeld in het kader van strijd tegen terrorisme en digitalisering).
Voorzitter prof. mr. drs. Wouter Veraart: “De Commissie komt met een rapport dat een duidelijke plaats geeft aan de rechtsstaat binnen de discussie over de toekomst van Nederland. Een toekomst die ook de kiezer aangaat, en de kiezer hopelijk zal stimuleren ook zelf de partijprogramma’s goed te lezen.”
Algemeen secretaris van de NOvA, Raffi van den Berg: “Advocaten hebben er behoefte aan deze effecten breder onder de aandacht te brengen. Zij worden in de praktijk geconfronteerd met de consequenties van politieke voorstellen. Het is van belang dat deze voorstellen in een vroegtijdig stadium kunnen worden gesignaleerd. Daarnaast is het goed om verkiezingsprogramma's die standaard voorzien worden van financiële doorberekeningen ook door te lichten op algemene juridische uitgangspunten zoals bescherming van privacy en een goede rechtsbedeling.”
De NOvA heeft een commissie ingesteld met vooraanstaande deskundigen die in de komende maanden de partijprogramma’s zullen toetsen. De commissie bestaat uit
- Voorzitter: Prof. mr. drs. Wouter Veraart, hoogleraar Encyclopedie der Rechtswetenschap en Rechtsfilosofie, Vrije Universiteit Amsterdam
- Mw. prof. mr. Lokke Moerel, hoogleraar Global ICT Law, Universiteit van Tilburg, advocaat bij Morrison Foerster
- Prof. mr. Peter Rodrigues, hoogleraar Immigratierecht, Universiteit Leiden
- Mw. prof. mr. Corien Prins, hoogleraar Recht en informatisering, Universiteit van Tilburg
- Prof. mr. drs. Marc de Wilde, hoogleraar Algemene rechtsleer, Universiteit van Amsterdam
- Dr. mr. Camilo Schutte, voorzitter commissie rechtsstatelijkheid NOvA, advocaat bij Schutte Schluep & Heide-Jørgensen, Amsterdam
Op initiatief van de NOvA zijn in 2012 de verkiezingsprogramma’s doorgelicht op rechtsstatelijkheid. Het rapport uit 2012 kunt u als pdf downloaden.
De huidige doorlichtingscommissie zal haar rapport naar verwachting eind februari 2017 presenteren in Nieuwspoort Den Haag. De Commissie verricht een quick scan. Dat houdt in dat de tekst van de verkiezingsprogramma’s als uitgangspunt wordt genomen en er over het onderzoek met geen van de betrokken politieke partijen informatie wordt uitgewisseld.