Reactie NOvA op aanpak achterstanden strafrechtketen: rechtsbescherming en overleg centraal
De NOvA begrijpt dat het kabinet de achterstanden in de strafrechtketen wegens de coronabeperkingen wil aanpakken. Deze voorgenomen aanpak mag echter niet ten koste gaan van rechtsbescherming voor verdachten en slachtoffers. Overleg met de advocatuur is onmisbaar. Ook moet het ‘afschalen’ van zaken niet leiden tot lagere vergoedingen voor sociaal advocaten terwijl ze evenveel uren besteden aan het bijstaan van een verdachte of slachtoffer.
Afschalen van zaken van meervoudig naar enkelvoudig
In de brief ‘contouren aanpak achterstanden strafrechtketen’ van ministers Grapperhaus en Dekker wordt gesproken over het ‘afschalen’ van zaken van de meervoudige naar de enkelvoudige kamer, om meer capaciteit bij rechters vrij te maken. Daarbij moet worden vermeden dat complexe zaken worden ‘platgeslagen’. De NOvA is van mening dat - onder meer - zaken met (naar verwachting) principiële verweren dienen te worden uitgezonderd van de maatregel. Overleg met de advocaat of de zaak zich leent voor afschaling is cruciaal.
Hoger beroep
De NOvA heeft principiële bezwaren tegen enkelvoudige behandeling in hoger beroep van zaken die in eerste aanleg normaliter naar de meervoudige kamer zouden zijn gegaan, maar die als gevolg van deze maatregelen enkelvoudig zijn afgedaan. In plaats van zes rechters kijken dan nog maar twee rechters naar een complexe zaak. Dit betekent een verschraling van de functie van het hoger beroep.
Vergoeding advocaten
De vergoeding van rechtsbijstand moet passen bij de hoeveelheid werk voor de advocaat. Over de gehele linie worden zaken nog zwaarder. Dat dient zich te vertalen in de beschikbare vergoeding voor rechtsbijstand, ook als wordt besloten een zaak enkelvoudig af te doen: De NOvA voert daartoe overleg met het ministerie van Justitie en Veiligheid en de Raad voor Rechtsbijstand
Afdoening via OM-strafbeschikking
Op het instrument van de OM-strafbeschikking is veel kritiek, onder meer van de PG bij de Hoge Raad en de Nationale Ombudsman. Ook de NOvA heeft zich altijd kritisch getoond over het model waarin een aanklager straffen oplegt. Rechtsbijstand door advocaten is van cruciaal belang om voldoende evenwicht aan te brengen. Des te meer naarmate het gewicht van een zaak toeneemt.
Laagdrempelig advies van een advocaat
De NOvA werkt op dit moment samen met diverse partijen, waaronder de Raad voor Rechtsbijstand en het Juridisch Loket, aan een laagdrempelige ingang voor rechtzoekenden om juridisch advies te krijgen van een advocaat, bijvoorbeeld voor bijstand bij een OM-strafbeschikking. Hierover volgt snel meer informatie.
Telehoren
In de brief wordt voorgesteld telehoren een structurele plek in het strafprocesrecht te geven. Dat kan voor alle partijen tijdwinst opleveren. Van belang is echter dat het vereiste dat de verdachte instemt met telehoren dan wordt teruggebracht. Daarnaast zou er geen tijdslimiet moeten gelden wanneer de zaak per video plaatsvindt en moeten alle procesdeelnemers voor iedereen goed zichtbaar zijn. Dat is nu nog lang niet altijd het geval. Dit staat een goede rechtsbedeling in de weg.
Structurele oplossingen
Tot slot wijst de NOvA erop dat ook vòòr de coronacrisis de doorlooptijden in het strafrecht onder druk stonden. De NOvA overlegt graag met de beide ministers over hoe ook deze structurele achterstand kan worden aangepakt zonder dat concessies worden gedaan aan de rechtsbescherming.
Zie ook: