Toezicht
De lokale deken is belast met het toezicht op de advocaten in het eigen arrondissement op grond van de Advocatenwet en de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme. Toezicht en handhaving door de deken hebben tot doel de naleving van wettelijke regels te bevorderen en te waarborgen. Het toezicht wordt uitgeoefend overeenkomstig de Algemene wet bestuursrecht.
De deken houdt toezicht op:
• De naleving van het bepaalde bij of krachtens de Advocatenwet (artikel 45a, eerste lid, van de Advocatenwet);
• De naleving van het bepaalde bij of krachtens de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (artikel 45a, eerste lid, van de Advocatenwet j.o. Artikel 24, tweede lid, van de Wwft).
Toezicht overeenkomstig de Algemene wet bestuursrecht
De deken is toezichthouder als bedoeld in artikel 5:11 van de Algemene wet bestuursrecht. De deken beschikt over toezichtbevoegdheden van titel 5.2 van de Awb, zoals het betreden van plaatsen, zoals kantoren, en het vorderen van inlichtingen en inzage van stukken. De deken is hierbij gebonden aan het evenredigheidsbeginsel. Advocaten zijn gehouden aan het toezicht mee te werken.
Om goed toezicht te kunnen houden hanteert de deken verschillende toezichtinstrumenten en -methoden zoals het verzamelen van informatie, het analyseren daarvan en vervolgens interveniëren. Zo worden ieder jaar advocaten uitgenodigd om de centrale controle op de verordening in te vullen. De dekens bezoeken jaarlijks ten minste tien procent van alle kantoren in het arrondissement.
De deken maakt in zijn taakuitoefening onderscheid tussen proactief toezicht, reactief toezicht, thematisch toezicht en risicogestuurd toezicht. Een belangrijk onderdeel van zijn werkzaamheden is het uitoefenen van financieel toezicht. De deken kan zich hierbij laten ondersteunen door de unit Financieel Toezicht Advocatuur van de NOvA.
Risicoprofielen Wwft
De lokale deken houdt toezicht op naleving van de Wwft. Het voorkomen en bestrijden van witwassen is van groot belang voor een stabiel en integer financieel stelsel en voor een effectieve bestrijding van allerlei vormen van ernstige criminaliteit. De advocatuur wordt aangemerkt als een kanaal dat in dit kader kan worden misbruikt. De deken ziet erop toe dat de advocaat de Wwft-verplichtingen naleeft. Overtreding van de normen uit de Wwft kan leiden tot een aanwijzing, last onder dwangsom, bestuurlijke boete of een tuchtrechtelijke maatregel.
Vanwege de wijziging van de Wwft hebben de dekens toezichtbeleid vastgesteld en gepubliceerd op de websites van de lokale orden. Hiertoe behoren ook de risicoprofielen die advocatenkantoren kunnen gebruiken bij het vaststellen van hun eigen risicobeleid: Model risicobeleid.
Overtredingen of laakbaar handelen
De deken heeft verschillende mogelijkheden om op te treden bij overtredingen of laakbaar handelen. Naast normoverdragende gesprekken kan in bepaalde gevallen bestuursrechtelijk worden gehandhaafd (opleggen van boetes of last onder dwangsom) of kan een tuchtklacht worden ingediend (via een dekenklacht). Het is niet mogelijk om tegen een advocaat voor eenzelfde overtreding zowel een tuchtrechtelijke als een bestraffende bestuursrechtelijke procedure te starten: de deken moet hierin een keuze maken (una via beginsel).
Het uiteindelijke effect van het optreden staat centraal. Het is daarom van belang dat tijdens de uitoefening van het toezicht rekening wordt gehouden met de bredere context: een overtreding kan een op zichzelf staand incident zijn, maar kan ook een signaal zijn van een groter probleem.
Bij iedere situatie kijkt de deken naar de volgende criteria:
• de ernst van de overtreding of het laakbaar handelen;
• de mate waarin het belang van de cliënt wordt geschaad;
• de mate waarin het imago van en het vertrouwen in de advocatuur wordt geschaad;
• de doelmatigheid en doeltreffendheid van het optreden van de deken.
Naar aanleiding van de beoordeling van deze criteria bepaalt de deken of hij direct optreedt of mogelijk in een later stadium. Het is mogelijk om, als er een (toezicht)besluit ligt, bezwaar te maken en daarna in beroep te gaan bij de bestuursrechter.
Voor meer informatie over toezicht en handhaving door de deken kunt u terecht op de websites van de lokale orden van advocaten.
Dekenberaad
Alle dekens van de orden in de arrondissementen gezamenlijk vormen het dekenberaad. Dit is het overlegorgaan waarin de dekens met elkaar spreken over de wijze waarop zij hun toezichttaken en toezichtbevoegdheden uitoefenen en klachten behandelen. Het dekenberaad neemt geen besluiten in individuele gevallen. Dat geschiedt door de deken in het desbetreffende arrondissement.
In en met het dekenberaad worden toezichtinformatie en signalen uitgewisseld. Zo zijn afspraken gemaakt met de Raad voor Rechtsbijstand, de Rechtspraak, het OM en de IND over het vroegtijdig uitwisselen van signalen van laakbare gedragingen door advocaten grond waarvan mogelijk (verscherpt) dekenaal toezicht nodig is.
Ondersteuning deken-toezichthouders
De dekens worden ondersteund door de lokale bureaus van de orde van advocaten in de arrondissementen. Vanuit de NOvA worden de dekens bij de toezichtuitoefening ondersteund door de unit Dekenaal Toezicht Advocatuur (DTA) en de unit Financieel Toezicht Advocatuur (FTA). De gespecialiseerde FTA-medewerkers kunnen in opdracht van de dekens zowel financiële als Wwft-onderzoeken uitvoeren.
College van toezicht
Het college van toezicht is de systeemtoezichthouder en ziet toe op de wijze waarop dekens toezicht uitoefenen en klachten behandelen. Het college van toezicht is een orgaan van de NOvA.
Wet positie en toezicht advocatuur
Het toezicht op de advocatuur is voortdurend in ontwikkeling. Sinds de evaluatie van de Wet positie en toezicht advocatuur (Wpta) in 2019 is de discussie rondom de governance van het toezicht in een stroomversnelling gekomen. Bekijk het dossier Wpta/LTA voor onder andere het standpunt van de algemene raad en de tijdlijn met belangrijkste ontwikkelingen van 2010 tot nu.