04-07-2023

Recent zond de minister voor Rechtsbescherming een voorstel tot wijziging van de Penitentiaire Beginselenwet naar de Tweede Kamer. Dit is de wet die de rechten en verplichtingen regelt van de gedetineerden in Nederland. Het voorstel beoogt het contact tussen de gedetineerden in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) en Afdeling Intensief Toezicht (AIT) en hun advocaten te beperken. Dit wil de minister doen door in te voeren dat een bewaarder altijd meekijkt (maar niet luistert) bij het bezoek door een advocaat en dat een gedetineerde maximaal twee advocaten mag hebben, ongeacht de vraag op hoeveel rechtsgebieden er bijstand nodig is en ongeacht in hoeveel zaken de gedetineerde vervolgd wordt.

De NOvA onderkent dat het noodzakelijk kan zijn maatregelen te treffen om te voorkomen dat een buitencategorie gedetineerden vanuit detentie strafbare feiten pleegt. Het huidige voorstel schiet daarin door, waardoor de fundamentele rechten van een grote groep gedetineerden worden geschonden. Bovendien doet het geen recht aan de ruim 18.000 integere advocaten in Nederland om zo generiek te worden onderworpen aan maatregelen, die hun geheimhoudingsplicht raken en die hen beperken in hun werk en hun bijstand aan hun cliënten. Het mag daarbij niet zo zijn dat het recht op vrije advocaatkeuze wordt beperkt door slechts twee advocaten toe te staan, te meer niet omdat deze gedetineerden sowieso al verdachte zijn in een of meer zeer zware strafzaken en bijstand door een advocaat daarin absoluut noodzakelijk is.

Ten aanzien van de maatregelen pleit de NOvA ervoor in de wet op te nemen dat als de omstandigheden dat noodzaken, de maatregelen niet generiek maar slechts op individuele basis aan een gedetineerde kunnen worden opgelegd. In zijn kritische houding staat de NOvA bepaald niet alleen. De Raad van State overwoog in zijn advies over het wetsvoorstel dat het “twijfelachtig is of het gerechtvaardigd is alle gedetineerden in de EBI en de AIT aan deze maatregelen te onderwerpen”. De Raad van State vraagt zich daarbij af “of sommige gedetineerden binnen deze regimes niet onnodig en onevenredig getroffen worden wanneer er geen specifieke aanwijzingen bestaan dat er voor deze gedetineerden een bijzonder risico op dergelijk misbruik bestaat”. En daar zit geen woord Italiaans bij.