Er komt één landelijk toezichthouder op de advocatuur die eindverantwoordelijk wordt voor het toezicht. Het toezicht op de naleving van de Advocatenwet, de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft), de Sanctieregelgeving en toekomstige wetgeving zoals bijvoorbeeld de Wet Kwaliteit Incassodienstverlening (Wki) wordt bij deze landelijk toezichthouder belegd. De lokale dekens hebben geen rol meer in het toezicht. 

Het voorstel van de minister is in lijn met het in 2019 door de algemene raad ingenomen standpunt voor een landelijk toezichthouder (zie position paper juli 2019). Met een landelijk toezichthouder wordt het toezicht uniformer, effectiever, preventiever en transparanter ingericht dan via elf individuele, lokale dekens. De algemene raad ziet een landelijk toezichthouder als een versterking van het toezicht en als een waarborg om het maatschappelijk vertrouwen in de advocatuur te behouden.

De landelijk toezichthouder advocatuur (LTA) bestaat uit drie advocaten die vrijgesteld zijn van advocatuurlijke werkzaamheden. De LTA wordt verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving van de Advocatenwet, de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft), de Sanctieregelgeving en de Wet Kwaliteit Incassodienstverlening (Wki)  De LTA wijst regionale en/of thematische aanspreekpunten aan om signalen die dekens vanuit hun verantwoordelijkheid voor klachtbehandeling opvangen, snel en efficiënt te kunnen oppakken. 

Toezicht binnen de advocatuur is de beste waarborg om te zorgen dat vertrouwelijke informatie tussen cliënt en advocaat vertrouwelijk blijft na een toezichtinterventie. Cliëntvertrouwelijkheid is een groot goed en daar hoort de Staat geen toegang toe te hebben. De NOvA heeft zich altijd ingezet voor toezicht zonder mogelijke invloed van de staat en zonder doorbreking van de cliëntvertrouwelijkheid. De minister deelt die visie.

De lokale deken houdt onder andere een rol bij de wijze van en controle op toetreding tot de advocatuur; de verplichte stage voor iedereen die advocaat wil worden maar ook het behandelen van klachten over advocaten en het inzetten van tuchtrechtprocedures.

De algemene raad en de minister vinden een “blik van buiten" belangrijk en hier zal invulling aan worden gegeven maar niet meer in de vorm van een systeemtoezichthouder.

In 2015 is met de Wet positie en toezicht advocatuur (Wpta) het toezicht bij de elf lokale dekens belegd. Deze wet is in 2020 geëvalueerd (nieuwsbericht 21 september 2020). Uit de evaluatie kwam een aantal punten voor verbetering van de governance naar voren, zoals het instellen van een landelijk toezichthouder.

Om de LTA in te voeren stuurt de minister een wijziging van de Advocatenwet naar het parlement. Die wetswijziging wordt behandeld door de Tweede en Eerste Kamer. Een exact jaartal of moment van invoering is  nu nog niet te geven. Gelet op deze procedure zal de wet niet voor 2024 in werking treden.

De lokale dekens blijven tijdens de overgangsperiode naar de LTA het lokale toezicht uitoefenen. Het college van toezicht zal gedurende deze periode als systeemtoezichthouder blijven functioneren.

De LTA wordt voor haar werkzaamheden organisatorisch ondersteund door een bureau dat onderdeel is van de NOvA. Medewerkers worden benoemd en ontslagen door de LTA, werken onafhankelijk van de andere organen van de NOvA en leggen alleen aan de LTA verantwoording af.