Duurzaam stelsel rechtsbijstand
Opeenvolgende kabinetten hebben sinds 2013 voorstellen gedaan om te bezuinigen op het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand of om het stelsel grondig te herzien. De NOvA is van mening dat het huidige stelsel in de grond goed functioneert en met enige aanpassingen duurzaam te maken is. Een dure en onzekere herziening is niet nodig. Toegang tot de rechter voor iedereen, ongeacht inkomen, én een eerlijke beloning voor sociaal advocaten zijn onmisbaar in een goed functionerende rechtsstaat.
2020: Pilot Samenwerken in de eerstelijn
In de pilot Samenwerken in de eerstelijn werken sociaal advocaten, sociaal raadslieden en medewerkers van het Juridisch Loket in Amsterdam, Nijmegen, Zwolle, Utrecht en Middelburg nauwer samen, met als doel sneller een passende oplossing voor rechtzoekenden. De pilot concentreert zich op de rechtsgebieden vreemdelingenrecht, verbintenissenrecht (incl. huurrecht en consumentenrecht), arbeidsrecht, sociale voorzieningen en sociale verzekeringen.
2019: ‘Voor Goede Rechtshulp’
In het stuk 'Voor Goede Rechtshulp’ doet de NOvA voorstellen ter verbetering van het huidige stelsel. Door het stroomlijnen van onder meer de samenwerking en informatievoorziening tussen eerstelijnsrechtsbijstandsverleners en sociale advocatuur worden rechtzoekenden sneller naar een passende oplossing begeleid én krijgen sociaal advocaten eindelijk een eerlijke beloning voor hun belangrijke maatschappelijke werk. Onderdeel van de reeks voorstellen is de pilot ‘Samenwerken in de eerste lijn’, die op initiatief van de NOvA wordt uitgevoerd samen met de Raad voor Rechtsbijstand, het Juridisch Loket, Sociaal Werk Nederland en de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland.
2018: Contouren herziening stelsel rechtsbijstand
Het kabinet presenteert de contouren van de stelselherziening. In het beoogde stelsel wordt rechtsbijstand aangeboden in de vorm van rechtshulppakketten. De herziening stuurt aan op een grotere rol voor rechtsbijstandsverzekeraars. Er komt een ‘poortwachter’ om rechtzoekenden naar het juiste pakket te leiden en ‘onnodig’ procederen te voorkomen. Er starten tal van experimenten in de rechtsbijstand. Hoewel de Contourenbrief erkent dat de sociale advocatuur geen eerlijke beloning ontvangt, maakt het kabinet hier geen geld voor vrij.
Volgens de NOvA is een dure en onzekere stelselhervorming niet nodig. Het huidige stelsel kan, met enige aanpassingen, duurzaam gemaakt worden. De voorstellen van Dekker leiden tot meer bureaucratie en maken de drempel naar de rechter hoger voor mensen met de laagste inkomens.
2017: Commissie Van der Meer
De onafhankelijke Commissie Van der Meer heeft onderzoek gedaan naar de puntentoekenning in het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand. Op 25 oktober 2017 heeft de commissie haar eindrapport gepresenteerd. Hierin wordt aangetoond dat advocaten in toevoegingszaken gemiddeld veel meer uren verrichten dan de punten die daar tegenover staan, dat een groot deel van de werkzaamheden al jaren lang niet wordt vergoed en dat advocaten dus per saldo onderbetaald worden. De NOvA vindt dat de aanbeveling van de commissie, om de beloning voor sociaal advocaten op een redelijk niveau te brengen zo spoedig mogelijk moet worden uitgevoerd.
Wet duurzaam stelsel rechtsbijstand
In 2017 is op basis van het rapport Wolfsen de Wet duurzaam stelsel rechtsbijstand in consultatie gegaan. In haar consultatiereactie heeft de NOvA aangegeven dat het kabinet zijn doel, om het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand duurzaam te hervormen, hiermee niet bereikt. De NOvA deed als tegenwicht verschillende voorstellen die bijdragen aan een duurzaam stelsel. In november 2018 is dit wetsvoorstel weer ingetrokken door het kabinet ten faveure van de Contourenbrief van minister Dekker.
2015: Commissies Wolfsen en Barkhuysen
De opvolger van Teeven, minister Van der Steur neemt het rapport van de Commissie Wolfsen in ontvangst. De door de NOvA ingestelde Commissie Barkhuysen komt met een eigen, samenhangend pakket aan maatregelen voor een toekomstbestendig stelsel. De onderzoekscommissie pleit er onder andere voor om de financiële regels van het stelsel – zoals het aantal punten (vergoeding) per zaak, de hoogte van de puntvergoeding en de eigen bijdrage – op te nemen in een wet.
2013: Bezuiniging van 85 miljoen per jaar
Staatssecretaris Teeven maakt bekend dat hij 85 miljoen euro per jaar wil bezuinigen op de rechtsbijstand. Na hevig verzet vanuit de advocatuur en de politieke oppositie stelt hij de bezuinigingen uit en laat hij de Commissie Wolfsen onderzoek doen naar manieren om het stelsel goedkoper te maken.