Feitelijke en juridische complexiteit niet allesbepalend voor de behoefte aan hulp van een advocaat

Wet- en regelgeving die alleen aan de hand van het juridisch probleem bepaalt of een persoon een probleem zelf kan oplossen, is niet toereikend. Door aandacht te hebben voor de context- en persoonsgebonden factoren kan meer maatwerk worden geboden. Dit staat in het advies over de regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid (Ratz). Dit advies is opgesteld door een onafhankelijke adviescommissie op verzoek van de Nederlandse orde van advocaten, de Raad voor Rechtsbijstand en het Juridisch Loket.

Deze drie partijen hebben het advies op 14 november samen aangeboden aan Franc Weerwind, minister voor Rechtsbescherming.

Het advies van de adviescommissie om meer aandacht te hebben voor persoonsgebonden factoren sluit naadloos aan bij de dagelijkse ervaringen van dienstverleners in het stelsel van rechtsbijstandverlening, zoals advocaten. Het is een belangrijke en waardevolle constatering dat iedereen in een situatie kan komen waarin het doenvermogen is verminderd en (tijdelijk) de afhandeling van een juridisch probleem niet aan diegene kan worden overgelaten. “Het vergroten van ruimte voor maatwerk zou onderdeel moeten uitmaken van het vernieuwde stelsel van gefinancierde rechtsbijstand”, aldus de drie partijen gezamenlijk. De NOvA vindt het goed dat de adviescommissie erkent dat feitelijke en juridische complexiteit niet allesbepalend is voor de behoefte aan hulp van een advocaat. Hulpzoekenden zijn ook op zoek naar belangenbehartiging. Dat speelt met name in zaken waarin grote belangen op het spel staan, met veel emoties, zoals bij jeugdbeschermingstafels. Het is een belangrijke constatering dat burgers behoefte hebben aan een rechtshulpverlener die naast hen staat en vanuit hun perspectief meedenkt.

Van links naar rechts op de foto: Rob Janssen, Irene Nijboer, Sanne van Oers, Mies Westerveld, Franc Weerwind, Ymre Schuurmans, Stans Goudsmit

Structurele samenwerking
De NOvA is ook positief over de aanbeveling van de adviescommissie om de samenwerking tussen sociaal advocaten en het Juridisch Loket meer gestructureerd vorm te geven, waardoor advocaat en Juridisch Loket over en weer beter zicht krijgen op elkaars dienstverlening en mensen daarnaar kan verwijzen. Daarnaast is het goed dat de adviescommissie adviseert een passende vergoeding voor advocaten te introduceren die op verzoek meedenken over een oplossing binnen de eerste lijn.

Tijdelijke regeling
Mensen die rechtsbijstand nodig hebben maar niet krijgen vanwege vermeende zelfredzaamheid, onderschatting van (juridische) complexiteit, en/of ontbreken van voorliggende voorziening, kunnen via de Ratz toch rechtsbijstand krijgen van dienstverleners in het stelsel van rechtsbijstandverlening, zoals advocaten. Deze tijdelijke regeling is van start gegaan op 1 juli 2021. De adviescommissie adviseert de regeling voort te zetten totdat de aanbevelingen zijn ingevoerd,

Meer informatie
‘Zelfredzaamheid in theorie en praktijk’, evaluatie regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid (14 november 2023)
Gezamenlijke reactie NOvA, het Juridisch Loket en Raad voor Rechtsbijstand (14 november 2023)